Nederland is een constitutionele monarchie. Aan het hoofd staat de monarch, een koning die zich moet houden aan de Grondwet, ofwel de constitutie. De Grondwet bepaalt dat de Koning onschendbaar is. De ministers zijn verantwoordelijk voor de woorden en daden van het staatshoofd. Dat houdt in dat het parlement de Koning nooit ter verantwoording kan roepen. Wel kunnen een of meer ministers worden gevraagd rekenschap af te leggen.
De Koning pleegt regelmatig overleg met de minister-president en andere bewindslieden, maar heeft zelf geen feitelijke macht. Tot zijn taken hoort het ondertekenen van alle wetten en Koninklijke Besluiten. Eens per jaar, op de derde dinsdag van september (Prinsjesdag), leest hij de Troonrede voor. Daarin maakt de regering de plannen voor het komende regeringsjaar bekend. Zijn invloed komt het duidelijkst naar voren bij de formatie van een nieuw kabinet. Dan is hij zeer nauw bij het overleg betrokken. Hij raadpleegt de betrokken politici, benoemt (in)formateurs en beÎdigt de leden van het nieuwe kabinet.
